Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga efektywnego i skutecznego zarządzania, aby osiągać wytyczone cele. Określone zadania, a także sposób działania składają się na proces zarządzania, który analizowany jest przez pryzmat podstawowych funkcji, tj.: planowanie, organizowanie, motywowanie i kontrolowanie. Wzrost zapotrzebowania na użyteczne informacje miał wpływ na rozwój rachunkowości zarządczej i finansowej. Jednym z narzędzi do kontrolowania kosztów jest rachunek kosztów.
Czym jest rachunek kosztów?
Rachunek kosztów to proces identyfikowania, gromadzenia, przetwarzania, prezentowania i interpretowania informacji o kosztach. Są one potrzebne do zarządzania przedsiębiorstwem, dlatego rachunek kosztów jest mocno powiązany z rachunkowością zarządczą. Daje on informacje na temat kosztów prowadzonej działalności, dzięki czemu możliwa jest ocena sytuacji, podejmowanie decyzji oraz kontrola ich realizacji. Dostarcza także informacji dla rachunkowości finansowej o poniesionych kosztach, na podstawie których sporządza się obligatoryjne sprawozdania finansowe (bilans oraz rachunek zysków i strat). Właściwa konstrukcja rachunku kosztów stanowi kluczowy aspekt z punktu widzenia obowiązków informacyjnych, jak również potrzeb w zakresie zarządzania.
Rodzaje rachunku kosztów
Aby rachunek kosztów w pełni spełniał swoje funkcje, powinien być zorganizowany tak, by dostarczał on wieloprzekrojowych informacji, które będą dostosowane do potrzeb odpowiednich grup odbiorów (zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych). Dlatego istnieje kilka modeli rachunku kosztów opierających się na określonych założeniach i procedurach, które mogą być stosowane jednocześnie, prowadząc do wyodrębnienia różnych odmian rachunku kosztów. Wyróżnia się je według określonych kryteriów:
- System ewidencyjno-sprawozdawczy rachunkowości:
- pozaewidencyjne problemowe rachunki kosztów sporządzone na potrzeby rachunkowości zarządczej, w celu kontroli i podjęcia odpowiednich decyzji w określonej sytuacji,
- systematyczne rachunki kosztów prowadzone na potrzeby:
- rachunkowości zarządczej,
- rachunkowości finansowej.
- Wymiar czasowy tworzonych informacji:
- prowadzone w trybie ex post – dotyczy kosztów faktycznie poniesionych,
- prowadzone w trybie in post – dotyczy kosztów przewidywanych do poniesienia w przyszłości.
- Rodzaj i zakres rozliczania kosztów:
- rachunki kosztów pełnych – systematyczne rachunki kosztów, które tworzone są zgodnie z wymogami rachunkowości finansowej na potrzeby sporządzenia obligatoryjnych sprawozdań finansowych,
- rachunki kosztów zmiennych – systematyczne rachunki kosztów, które tworzone są na potrzeby zarządzania przedsiębiorstwem.
Bibliografia:
[1] Nowak E., Rachunkowość zarządcza w przedsiębiorstwie, wydanie II, CeDeWu, Warszawa 2018
[2] Świderska G. K. redakcja naukowa, Controlling kosztów i rachunkowość zarządcza, wydanie II zmienione i rozszerzone, Difin/MAC Consulting, Warszawa 2017
