Przychód to wiarygodnie określona wartość korzyści ekonomicznych prowadzących do zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań, powstałych w danym okresie rozliczeniowym. Przychody z umów budowlanych obejmują roszczenia wykonawcy względem zamawiającego dotyczące umownego wynagrodzenia, dodatkowych kosztów, roszczeń, premii czy też kar umownych. Szczegółowe zasady ustalania przychodów z niezakończonych usług budowlanych, których okres realizacji przekracza 6 miesięcy i na dzień bilansowy zostały wykonane w istotnym stopniu, ujęte są w Ustawie o Rachunkowości (art. 34a). Jej treści zostały rozszerzone w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane”.
Co obejmują przychody z umów budowlanych ?
Przychody z umów budowlanych obejmują:
- wynagrodzenie określone w umowie,
- dodatkowe koszty (spowodowane np. zmianą zakresu umowy, cen materiałów, stawek płac, itp.),
- roszczenia wykonawcy (wynikające np. z opóźnień w dostarczeniu dokumentacji budowy lub wejścia na plac budowy powstałych z winy zamawiającego, zmian w przepisach prawnych, błędów w dokumentacji przetargowej i spowodowanych tym nieprawidłowości w projekcie budowlanym),
- premie (np. za terminowe wykonanie prac),
- kary umowne wynikające z bezspornych umów (np. za niedotrzymanie uzgodnionych terminów prac),
- przychody z tytułu sprzedaży składników majątku zużywanych podczas realizacji usługi budowlanej (np. sprzedaż niezużytych materiałów, a także maszyn i urządzeń zakupionych celem realizacji inwestycji) – tzw. przychody uboczne.
Przychody te ujmuje się, jeżeli możliwe jest wiarygodne ustalenie ich wartości. Ponadto mogą być ujęte w takim zakresie, w jakim istnieje prawdopodobieństwo, że przychód ten zostanie opłacony przez zamawiającego! Przy ustalaniu przychodu uwzględnia się sumy zatrzymane!
Wszelkie zmiany wynagrodzenia powinny być uwzględnione w globalnym budżecie przychodów z umowy po ich zaakceptowaniu przez zamawiającego. Wiąże się to także ze zmianą umowy bądź odpowiednim aneksem do niej.
Metody ustalania przychodów
Przychody z umów budowlanych to inaczej przychody szacowane, których kwota odpowiada iloczynowi stopnia zaawansowania usługi budowlanej na dzień bilansowy i ceny zgodnej z umową budowlaną (metoda stopnia zaawansowania). W przypadku, gdy wiarygodne określenie stopnia zaawansowania prac jest niemożliwe, kwotę przychodu ustala się na podstawie kwoty kosztów poniesionych przez wykonawcę, które pokryje zamawiający (metoda zysku zerowego). Niezależnie od zastosowanej metody rozliczania umów długoterminowych, należy kierować się zasadą współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów.
Metoda stopnia zaawansowania
Jest to najpopularniejszy sposób ustalania przychodów z usługi budowlanej. Stosuje się go w przypadku, gdy można wiarygodnie oszacować poziom realizacji usługi. Przychody ustala się za okres od dnia rozpoczęcia danej umowy do dnia bilansowego, na podstawie stopnia zaawansowania usługi budowlanej. Dzięki tej metodzie możliwe jest wykazanie zysku z danego kontraktu w czasie jego trwania. Wielkość zysku zależy od przyjętej metody pomiaru stopnia zaawansowania robót. Niezależnie od tego, poziom zaawansowania należy odpowiednio udokumentować. Przy określaniu przychodów niezbędny jest globalny budżet przychodów dla całego okresu trwania umowy, który trzeba na bieżąco aktualizować.
W przypadku umów rozliczanych za pomocą stałych cen, wartość szacowanych przychodów ustala się według wzoru:
Pt = P × WZ (%) – (P1 +… + Pt – 1),
gdzie:
t – numer okresu realizacji umowy,
Pt – szacowane przychody z umowy w okresie t,
P – globalny budżet przychodów umowy,
WZ (%) – stopień zaawansowania umowy,
P1 +… + Pt – 1 – przychody, które wpłynęły na wynik finansowy w poprzednich okresach.
Natomiast przychody w kontraktach rozliczanych ceną „koszt plus” ustala się z uwzględnieniem kosztów powiększonych o zakładany narzut zysku, zgodnie z następującym wzorem:
Pt = KRPt × (1+ NZ),
gdzie:
t – numer okresu realizacji umowy,
Pt – szacowane przychody z umowy w okresie t,
KRPt – rzeczywiście poniesione koszty umowy w okresie t, których pokrycie przez zamawiającego jest wysoce prawdopodobne,
NZ – narzut zysku w (%) zgodnie z umową.
Metoda zysku zerowego
Jeżeli wiarygodne określenie stopnia zaawansowania robót nie jest możliwe, wówczas należy zastosować metodę zysku zerowego. Ogranicza ona wykazanie uzyskanych przychodów do poniesionych w danym okresie sprawozdawczym kosztów, co do których istnieje duże prawdopodobieństwo odzyskania ich od zamawiającego. W trakcie realizacji kontraktu wykazywany jest zysk zerowy albo ujemny. Ewentualny zysk pojawia się dopiero po ostatecznym zakończeniu prac.
Bibliografia:
[1] Ustawa o Rachunkowości
[2] Krajowy Standard Rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane”
[3] Skulmowski M., Rozliczanie kontraktów długoterminowych w przedsiębiorstwach budowlano-montażowych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 765, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” nr 61 (2013), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 343–353
