Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga efektywnego i skutecznego zarządzania, aby osiągać wytyczone cele. W zależności od tego, jak zmieniają się cele, można zaobserwować rozwój modeli rachunku kosztów. Początkowo rachunek kosztów rozpatrywano tylko retrospektywnie. Skupiał się na pomiarze poniesionych kosztów. Obecnie służy także do ustalania kosztów, które mogą zostać poniesione w przyszłości. Rodzajem takiego rachunku prowadzonym w trybie ex ante jest rozdzielcza postać rachunku kosztów. Jedną z odmian takiego rachunku jest rachunek kosztów standardowych.
Czym jest rachunek kosztów standardowych?
Rachunek kosztów standardowych (normatywnych) jest odmianą rachunku kosztów postulowanych. Kosztami wzorcowymi są tutaj koszty normatywne, które ustala się na podstawie wyprowadzonych analitycznie norm zużycia czynników produkcji, posługując się danymi z roku poprzedzającego. Muszą być one uzasadnione względami technicznymi, a także technologicznymi. Normy zużycia ustala się w oparciu o optymalne warunki realizacji procesu technologicznego. Powinny być bardzo szczegółowe i oparte na niezbędnych nakładach pracy ludzkiej, a także uprzedmiotowionej.
Rachunek ten umożliwia precyzyjną analizę odchyleń od budżetu. Dzięki temu chroni przedsiębiorstwo przed niespodziewanymi inwestycjami czy kosztami.
W celu poprawnego określenia poziomu kosztów, jego aktualizacji, a także odchyleń, rachunek kosztów normatywnych należy przystosować do aktualnej organizacji produkcji przedsiębiorstwa. Głównie należy wziąć pod uwagę:
- typ produkcji,
- przebieg procesu produkcyjnego,
- złożoność produkcji,
- organizację przedsiębiorstwa.
Sposób ustalania kosztów
Koszty standardowe ustala się według miejsc ich powstawania, a także produktów pracy. Sposób ustalania kosztów zależy od tego czy są to koszty pośrednie, czy też bezpośrednie. Normatywne koszty bezpośrednie charakteryzują stałe ceny ewidencyjne. Ustala się je na przykład na podstawie norm zużycia materiałów, energii czy też czasu pracy ludzi bądź maszyn, itp. Normatywne koszty pośrednie natomiast ustala się poprzez opracowanie zestawienia planowanych kosztów pośrednich dla poszczególnych miejsc powstawania kosztów.
Bibliografia:
[1] Nowak E., Rachunkowość zarządcza w przedsiębiorstwie, wydanie II, CeDeWu, Warszawa 2018
