Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga efektywnego i skutecznego zarządzania, aby osiągać wytyczone cele. Narzędziem, które wspomaga pozyskiwanie informacji niezbędnych do zarządzania przedsiębiorstwem jest systematyczny rachunek kosztów. Jednym z rodzajów systematycznego rachunku kosztów jest rachunek kosztów pełnych, inaczej rachunek kosztów sprawozdawczych. Traktuje się go jako tradycyjny rachunek kosztów. Tworzy się go zgodnie z wymogami rachunkowości finansowej na potrzeby sporządzenia obligatoryjnych sprawozdań finansowych.
Czym jest rachunek kosztów pełnych?
Rachunek kosztów pełnych jest rodzajem rachunku kosztów, który obowiązkowo musi prowadzić każdy przedsiębiorca. Prowadzony jest on systematycznie i okresowo. Musi być zgodny z zasadami rachunkowości finansowej i prowadzony zgodnie z regulacjami Ustawy o Rachunkowości, ponieważ podlega wymogom obligatoryjnej sprawozdawczości finansowej. Istotą rachunku kosztów pełnych jest uwzględnienie wszystkich kosztów produkcyjnych w wycenie wyrobów gotowych. Oznacza to, że koszty wytworzenia produktu obciążają zarówno koszty bezpośrednie, jak i uzasadnione koszty pośrednie. Raport oparty jest na historycznych danych, a więc na kosztach, które przedsiębiorstwo poniosło już wcześniej. Pozostałe koszty działalności operacyjnej, takie jak koszty ogólnego zarządu czy koszty sprzedaży, stanowią tzw. koszty okresu. Oznacza to, że obciążają one wynik w momencie ich poniesienia.
Koszty podstawowej działalności operacyjnej grupuje się według:
- rodzajów,
- miejsc powstawania,
- produktów.
Cele rachunku kosztów pełnych
Rachunek kosztów pełnych prowadzi się w celu:
- określenia rodzaju i wielkości kosztów, które poniosło przedsiębiorstwo w okresie sprawozdawczym,
- powiązania poniesionych kosztów z konkretnym procesem, jego efektem, a także rozliczenia kosztów na poszczególne komórki przedsiębiorstwa, w których powstały,
- kalkulacji, jakie koszty przypadają na jednostkę wyrobów gotowych i niezakończonych, przy uwzględnieniu stopnia zaawansowania produkcji.
Koszty przyporządkowane do danych produktów gotowych i niezakończonych rozlicza się następnie na produkty sprzedane i niesprzedane. Koszty wytworzenia produktów sprzedanych wykazuje się w rachunku zysków i strat, natomiast produktów niesprzedanych – w bilansie, jako zapas produktów. Stan zapasów zwiększa również samo nabycie materiałów, których koszt nie stanowi jeszcze kosztu danego okresu sprawozdawczego.
Wady rachunku kosztów sprawozdawczych
Rachunek kosztów pełnych ma również pewne ograniczenia. Ze względu na spadek udziału kosztów bezpośrednich w kosztach całkowitych, związanych ze wzrostem kosztów pośrednich, nie powinno stosować się go do zarządzania przedsiębiorstwem. Ponadto w przedsiębiorstwach występuje tendencja wahań popytu na rynku, a także spadek możliwości pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych.
Wykorzystuje się go do podejmowania długookresowych decyzji, jednak nie dostarcza przydatnych informacji do podejmowania krótkookresowych decyzji ekonomicznych, takich jak decyzje uwzględniające wahania wielkości sprzedaży czy też warunki niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych. Rachunek kosztów sprawozdawczych zakłada, że wysokość całkowitych kosztów wytworzenia zależna jest tylko od jednej zmiennej, jaką jest wielkość produkcji. Ta wielkość nie zawsze ma odzwierciedlenie w rzeczywistości, dlatego może zniekształcać dane o jednostkowych kosztach wytworzenia. Nie daje możliwości ustalenia dolnej granicy cen sprzedaży. Zatem wykorzystanie rachunku kosztów pełnych do podejmowania decyzji krótkoterminowych może powodować błędne działania związane z eliminacją produktów przynoszących straty.
Kosztów w danym rachunku nie rozlicza się na ośrodki odpowiedzialności, przez co uniemożliwia to kontrolę i analizę rentowności firmy. Rachunek kosztów pełnych skoncentrowany jest na kontroli procesów produkcyjnych, nie jest natomiast nastawiony na kontrolę rynku. Jest za to przydatny do podejmowania decyzji inwestycyjnych, gdyż w długim okresie wszystkie koszty przedsiębiorstwa powinny zostać pokryte.
Bibliografia:
[1] Nowak E., Rachunkowość zarządcza w przedsiębiorstwie, wydanie II, CeDeWu, Warszawa 2018
[2] Świderska G. K. redakcja naukowa, Controlling kosztów i rachunkowość zarządcza, wydanie II zmienione i rozszerzone, Difin/MAC Consulting, Warszawa 2017
Zobacz też:
Stopień zaawansowania umowy budowlanej