Bruzdy i wnęki ścian murowych

Bruzdy i wnęki w ścianach murowych wykonuje się m.in. w celu ukrycia instalacji elektrycznej, wodnej lub kanalizacyjnej. Mogłoby się wydawać, że ich wykonanie nie wymaga specjalistycznej wiedzy, jednak nieprawidłowe wykonanie bruzd i wnęk może za sobą nieść poważne konsekwencje. Jakie są zasady wykonywania bruzd i wnęk oraz jakie są ich dopuszczalne wymiary? Odpowiedź na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.

Bruzdy i wnęki – zasady wykonywania

Zasady dotyczące wykonywania bruzd, a także wnęk omówiono w normie PN-EN 1996-1-1 Projektowanie konstrukcji murowych – Część 1-1: Reguły ogólne dla zbrojonych i niezbrojonych konstrukcji murowych. Według zaleceń normowych wykonywanie bruzd i wnęk nie może powodować pogorszenia stateczności ścian. W przypadku znacznych wymiarów bruzd i wnęk (większych niż dopuszczalne), może okazać się, że ich obecność należy uwzględnić obliczeniowo już na etapie projektowania konstrukcji. Wówczas należy sprawdzić nośność pod obciążeniem pionowym, ścinanie, a także zginanie przekroju muru pomniejszonego o bruzdę lub wnękę. Na etapie projektowania Projektant powinien określić wymiary, położenie, a także sposób wykonania bruzd i wnęk. W normie można odnaleźć dopuszczalne wymiary bruzd i wnęk pionowych, poziomych i ukośnych, które można wykonać w murze pomijając dodatkowe obliczenia sprawdzające.

Wymiary bruzd i wnęk według PN-EN 1996-1-1

Tabela 1. Wymiary bruzd pionowych i wnęk pomijalnych w obliczeniach według Eurokodu [1]:

Grubość muru [mm]	Bruzdy i wnęki wykonywane w gotowym murze		Bruzdy i wnęki wykonywane w trakcie wznoszenia muru
Grubość muru [mm]	maksymalna głębokość [mm]	maksymalna szerokość [mm]	maksymalna szerokość [mm]	minimalna grubość ściany w miejscu bruzdy lub wnęki [mm]
od 85 do 115	30	100	300	70
od 116 do 175	30	125	300	90
od 176 do 225	30	150	300	140
od 226 do 300	30	200	300	215
> 300	30	200	300	215
UWAGA: Maksymalna głębokość wnęki lub bruzdy powinna uwzględniać głębokość każdego otworu powstałego w trakcie wykonywania bruzdy lub wnęki. Pionowe bruzdy, które nie sięgają dalej niż na 1/3 wysokości ściany ponad stropem, mogą mieć głębokość do 80 mm i szerokość do 120 mm, jeżeli grubość ściany wynosi nie mniej niż 225 mm. Odległość w kierunku poziomym między sąsiednimi bruzdami lub od bruzdy do wnęki bądź otworu nie powinna być mniejsza niż 225 mm. Odległość w kierunku poziomym między sąsiednimi wnękami niezależnie od tego, czy występują po jednej czy po obu stronach ściany lub od wnęki do otworu, nie powinna być mniejsza niż dwukrotna szerokość szerszej z dwóch wnęk. Łączna szerokość pionowych bruzd i wnęk nie powinna przekraczać 0,13 długości ściany.

Wymiary bruzd poziomych i ukośnych według PN-EN 1996-1-1

Każda pozioma bądź ukośna bruzda, zarówno nad, jak i pod stropem, powinna znajdować się pomiędzy 1/8 wysokości ściany. Całkowita głębokość po uwzględnieniu każdego otworu powstałego w takcie wykonywania bruzdy bądź wnęki powinna wynosić nie więcej niż wartości zalecane zawarte w tabeli 2. Wartości te można jednak przyjmować w sytuacji, gdy mimośród w obrębie bruzdy wynosi mniej niż t/3.

Tabela 2. Wymiary bruzd poziomych i ukośnych pomijalnych w obliczeniach według Eurokodu [1]:

Grubość ściany	Maksymalna głębokość [mm]
Grubość ściany	Długość bez ograniczeń	Długość ≤ 1250
85–115	0	0
116–175	0	15
176–225	10	20
226–300	15	25
> 300	20	30
UWAGA: Maksymalna głębokość bruzdy powinna uwzględniać głębokość każdego otworu wykonanego w trakcie wykonywania bruzdy. Odległość pozioma między końcem bruzdy a otworem powinna być nie mniejsza niż 500 mm. Odległość pozioma między przyległymi bruzdami o ograniczonej długości, niezależnie od tego, czy występują po jednej czy po obu stronach ściany, powinna być nie mniejsza niż dwukrotna długość bruzdy dłuższej. W ścianach o grubości większej niż 150 mm z bruzdami wycinanymi maszynowo dopuszczalną głębokość bruzdy można zwiększyć o 10 mm. W ścianach o grubości większej niż 225 mm bruzdy wycinane maszynowo o głębokości do 10 mm można wykonywać z obu stron ściany. Szerokość bruzdy nie powinna przekraczać połowy grubości ściany w miejscu bruzdy.

UWAGA: Norma nie dopuszcza wykonania bruzd poziomych i ukośnych w przypadku ścian o grubości do 115 m, jeśli nie zostały uwzględnione w obliczeniach.

Jak wykonać bruzdę?

Bruzdy oraz wnęki można wykonać ręcznie bądź mechanicznie. Technologia ich wykonania zależy w dużej mierze od rodzaju elementów murowych, a także ich twardości. Do wykonania bruzd w elementach murowych o wysokiej twardości zaleca się używanie bruzdownic, natomiast w elementach murowych miękkich, takich jak beton komórkowy, bruzdy można wykonać przy pomocy rycla. W przypadku elementów murowych, takich jak silikat bądź ceramika, bruzdy można wykonać mechanicznie przy pomocy młotowieratki z dłutem.

UWAGA: Bruzd i wnęk nie należy wykonywać w przypadku elementów zbrojonych, w których mogłoby dojść do odkrycia bądź uszkodzenia zbrojenia.