1 lipca 2021 r. weszły w życie przepisy umożliwiające zakładanie spółki w nowej formie – prostej spółki akcyjnej. Stanowi ona eksperymentalną mieszankę przepisów dotychczas znanych spółek kapitałowych, czyli spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej. Wiele przyjętych w niej rozwiązań jest jednak zupełnie nowych w polskim systemie prawnym. Dowiedz się czy warto wybrać właśnie tą formę prowadzenia działalności gospodarczej!
Prosta spółka akcyjna i jej zalety
Prosta spółka akcyjna ma być wedle założenia nowoczesną spółką niepubliczną dostosowaną do współczesnej gospodarki. Ma łączyć ograniczoną odpowiedzialność akcjonariuszy za zobowiązania spółki z dużą dozą elastyczności, zarówno jeśli chodzi o kształtowanie wzajemnych relacji pomiędzy akcjonariuszami, jak również o system zarządzania spółką. PSA cechuje z jednej strony brak nadmiernych formalności związanych z jej zakładaniem, a z drugiej strony nowoczesny mechanizm ochrony wierzycieli spółki. Do największych zalet tej formy działalności możemy zaliczyć:
- preferencyjną stawkę podatku CIT w wysokości 9%. Będą z niej mogły skorzystać podmioty, których roczny przychód za poprzedni rok obrotowy nie przekracza 2 milionów euro.
- możliwość opodatkowania spółki CIT w skali 5% na podstawie tzw. Innovation Box – oczywiście w części dochodów kwalifikowanych uzyskanych z praw własności intelektualnej
- minimalny kapitał akcyjny w wysokości 1 zł,
- możliwość założenia spółki w systemie S24 (rejestracja spółki on-line w 24h);
- kapitał akcyjny, zamiast kapitału zakładowego – akcje nie stanowią jego części i nie mają wartości nominalnej;
- akcje można objąć za pracę lub usługi, zachowując kluczowy wpływ na decyzje w spółce;
- PSA nie ma obowiązków spółki publicznej (akcje PSA nie są przedmiotem zorganizowanego obrotu);
- w szerokim zakresie można wykorzystywać komunikację elektroniczną do podejmowania uchwał czy odbywania zgromadzeń (np. wideokonferencja), co ułatwia procesy decyzyjne;
- wystarczy jednoosobowy zarząd, nie ma obowiązku tworzenia rady nadzorczej; można też stworzyć jeden organ, w którym łączy się zarządzanie i nadzór – radę dyrektorów;
- przewidziana została uproszczona likwidacja PSA (skrócone terminy dla „klasycznej” likwidacji oraz możliwość wykreślenia spółki z KRS bez likwidacji, przez przejęcie jej majątku przez akcjonariusza, z obowiązkiem zaspokojenia pozostałych akcjonariuszy i wierzycieli);
- mechanizmy, które skuteczniej niż kapitał zakładowy zabezpieczają interesy wierzycieli spółki (m.in. zakaz wypłat zagrażających wypłacalności spółki oraz obowiązek oszczędzania).
- możliwość przekształcenia PSA w spółkę akcyjną, jeśli po rozwinięciu przedsięwzięcia spółka będzie potrzebowała dostępu do publicznego rynku akcji.
Prosta spółka akcyjna – powstanie i rejestracja
Prostą spółkę akcyjną można utworzyć w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że z innych przepisów wynika zakaz bądź ograniczenie w tym zakresie. Może ją zawiązać jedna osoba lub kilka działających wspólnie osób (akcjonariuszy). Niedozwolone jest jedynie utworzenie prostej spółki akcyjnej przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „prosta spółka akcyjna”.
Do powstania PSA konieczne są 4 elementy:
- zawarcie umowy spółki -powstaje prosta spółka akcyjna w organizacji
- ustanowienie organów spółki wymaganych przez ustawę lub umowę spółki
- wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego co najmniej w kwocie 1 zł
- wpis do KRS
Zawarcie umowy spółki
Umowę spółki można zawrzeć na dwa sposoby: „tradycyjnie” w formie aktu notarialnego bądź z wykorzystaniem wzorca umowy, który będzie udostępniony przez Internet w systemie teleinformatycznym (S24). Wzorzec ten zostanie określony w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości wydanym zgodnie z art. 3007 § 5 KSH. Zawarcie umowy prostej spółki akcyjnej przy wykorzystaniu wzorca umowy będzie wymagało wypełnienia gotowego formularza udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Aby umowa P.S.A. była ważna, musi zawierać:
- określenie firmy i siedziby spółki
- wskazanie przedmiotu działalności spółki
- określenie liczby, serii i numerów akcji
- określenie przywilejów związanych z akcjami (jeżeli w spółce mają zostać utworzone akcje uprzywilejowane, np. akcje założycielskie)
- wskazanie akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz ceny emisyjnej akcji
- jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – określenie przedmiotu tych wkładów, serii i numerów akcji obejmowanych za wkłady niepieniężne oraz akcjonariuszy
- jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług – określenie także rodzaju i czasu świadczenia pracy lub usług
- określenie organów spółki
- wskazanie liczby członków zarządu (rady dyrektorów) i rady nadzorczej, jeżeli została ustanowiona, albo co najmniej minimalnej i maksymalnej liczby członków tych organów
- oznaczenie czasu trwania spółki, jeżeli jest oznaczony
Jednym z założeń przyświecających konstrukcji prostej spółki akcyjnej jest swoboda kształtowania stosunku spółki. W związku z tym jej umowa, poza wymienionymi wyżej elementami obligatoryjnymi, może zawierać również inne, dodatkowe postanowienia.
UWAGA! W przypadku zawarcia umowy i rejestracji PSA w trybie S24 akcje mogą zostać pokryte jedynie wkładami pieniężnymi. Gdy wspólnicy będą chcieli określić wkłady własne w formie niepieniężnej, np. w postaci wniesionych nieruchomości, ruchomości, know-how lub pracy własnej, do sporządzenia umowy spółki konieczna będzie wizyta u notariusza.
Ustanowienie organów spółki
Ustawa daje wybór pomiędzy powołaniem w spółce zarządu, z możliwością ustanowienia rady nadzorczej, a powołaniem rady dyrektorów. Pierwszy z tych systemów jest ugruntowany w tradycji polskiego systemu prawa spółek jako model dualistyczny. Drugi wprowadza do KSH przeważający na świecie model monistyczny, który zakłada istnienie jednego organu wyposażonego w kompetencje zarządcze i nadzorcze. Na etapie tworzenia umowy spółki akcjonariusze mają możliwość przyjęcia rozwiązań najlepiej odpowiadających ich indywidualnym potrzebom.
Wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego
Do powstania prostej spółki akcyjnej konieczne jest pokrycie kapitału akcyjnego wkładem o wartości co najmniej 1 zł. Kapitał akcyjny zawiązywanej spółki odpowiada wartości rzeczywiście wniesionych wkładów, z wyłączeniem wkładów niepieniężnych. Tych wkładów nie przeznacza się bowiem na kapitał akcyjny. Umowa spółki nie może określać wysokości kapitału akcyjnego. Wkłady na pokrycie akcji P.S.A. wnosi się w ciągu trzech lat od chwili wpisu spółki do KRS, z wyjątkiem wkładu minimalnego na pokrycie kapitału akcyjnego (co najmniej 1 zł).
Wpis do KRS
W celu uzyskania wpisu do KRS zarząd (rada dyrektorów) zgłasza zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki. Wniosek o wpis do KRS podpisują wszyscy członkowie zarządu (rady dyrektorów). Zgłoszenie spółki do rejestru powinno zawierać:
- firmę, siedzibę i adres spółki
- przedmiot działalności spółki
- liczbę akcji
- jeżeli umowa spółki przewiduje emisję różnych rodzajów akcji – liczbę akcji
- uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania
- jeżeli umowa spółki przewiduje przyznanie uprawnień indywidualnych określonym
- akcjonariuszom albo tytuły uczestnictwa w dochodach lub majątku spółki niewynikające z akcji – zaznaczenie tych okoliczności
- wysokość kapitału akcyjnego
- jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności
- nazwiska i imiona członków zarządu (rady dyrektorów) oraz sposób reprezentowania spółki
- nazwiska i imiona członków rady nadzorczej, jeżeli umowa spółki wymaga ustanowienia rady nadzorczej
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony
- jeżeli umowa spółki wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenie tego pisma.
Do zgłoszenia spółki do rejestru należy dołączyć:
- umowę spółki;
- oświadczenie wszystkich członków zarządu (rady dyrektorów) o wysokości kapitału akcyjnego, ustalonej na podstawie sumy wartości wkładów wniesionych przed rejestracją, przeznaczonych na kapitał akcyjny (co najmniej 1 zł);
- oświadczenie wszystkich członków zarządu (rady dyrektorów), że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki;
- jeżeli o powołaniu członków organów spółki nie stanowi akt notarialny zawierający umowę spółki – dowód ich ustanowienia z wyszczególnieniem składu osobowego;
- adresy do doręczeń członków zarządu (rady dyrektorów)
Jednocześnie ze zgłoszeniem spółki składa się do KRS podpisaną przez wszystkich członków zarządu listę akcjonariuszy z podaniem nazwiska i imienia albo firmy(nazwy) oraz liczby i serii akcji objętych przez każdego z nich.
Jeżeli umowa P.S.A. została zawarta przy użyciu wzorca umowy w systemie S24, wymienione wyżej dokumenty powinny zostać sporządzone na formularzach udostępnianych w systemie teleinformatycznym i opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Prosta spółka akcyjna i jej opodatkowanie
Prosta Spółka Akcyjna jako osoba prawna jest podatnikiem VAT oraz CIT w skali 19% (lub 9%, jeśli ma status małego podatnika. Istnieje też możliwość skorzystania z preferencyjnego opodatkowania CIT w skali 5% w ramach tzw. Innovation Box – dla dochodów kwalifikowanych uzyskanych z tytułu własności intelektualnej. Zysk wspólników z tytułu wypłat pozyskanych ze spółki jest także opodatkowany – każdy z akcjonariuszy rozlicza swój podatek dochodowy PIT indywidualnie. Mamy tu więc do czynienia z podwójnym opodatkowaniem. Prosta Spółka Akcyjna wymaga prowadzenia pełnej księgowości, jednak jej sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowi badania przez biegłego rewidenta.
Kwestia odpowiedzialności w prostej spółce akcyjnej
Odpowiedzialność za prowadzenie spraw spółki i jej zobowiązania ponosi zarząd (rada dyrektorów) mianowany przez akcjonariuszy. Odpowiedzialność majątkowa zarządu, podobnie jak w spółce z o.o., ma charakter solidarny i występuje dopiero, gdy roszczeń wierzycieli nie da się zaspokoić z majątku spółki. Z odpowiedzialności majątkowej zarząd może być zwolniony pod takimi samymi warunkami, jakie obowiązują w spółkach z o.o. Warto też podkreślić, że akcjonariusze w odróżnieniu od zarządu nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Oczywiście pod warunkiem, że nie wchodzą w skład zarządu.
Podsumowanie
Prosta spółka akcyjna burzy pewne schematy tradycyjnie przyjmowane do spółek kapitałowych, dlatego z pozoru może okazać się dość skomplikowaną, w szczególności dla osób przyzwyczajonych dla tradycyjnych form spółek. Niemniej przepisy o PSA nie są przesadnie złożone. Oczywistą zaletą PSA jest jej elastyczna struktura wewnętrzna, która może być dowolnie kształtowana. Daje ona bardzo szerokie możliwości wybrania odpowiedniego modelu regulacji, np. z silnym uprzywilejowaniem jej założycieli. Pozostawienie szerokiego marginesu dla autonomii woli niewątpliwie należy do atutów regulacji. Nie zanosi się na masową zmianę już istniejących typów spółek na PSA. PSA może być jednak częstym wyborem dla nowo otwieranych biznesów. Mając do wyboru instytucję mocno sformalizowaną (spółkę akcyjną) albo prostą ale mało nowoczesną (spółkę z o.o.), warto sięgnąć po wariant trzeci: spółkę kapitałową dającą możliwość jej bardzo elastycznego ukształtowania.
Bibliografia:
- USTAWA z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw
- https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/przewodnik-po-prostej-spolce-akcyjnej
