Zarysowania płyt fundamentowych, ścian, a także stropów są zagrożeniem zarówno ze względu na utratę nośności i bezpieczeństwa, jak i brak szczelności budynku oraz odporności na wpływ wody. Powstawanie rys w częściach podziemnych, które mają bezpośredni kontakt z gruntem, prowadzą do powstawania przecieków. Rysy i pęknięcia należy natychmiast uszczelnić. Nie można doprowadzić do zniszczeń spowodowanych nieszczelnością i działaniem wody, ponieważ ich skutki mogą z czasem okazać się bardzo kosztowne. Naprawa rys metodą iniekcji zapobiega oddziaływaniu szkodliwych substancji na konstrukcję. Dzięki niej możliwe jest uzyskanie monolityzacji elementu budowlanego. Podstawową normą regulującą kwestie naprawy rys jest PN–EN 1504-5.
Przyczyny powstawania rys
Do najczęstszych przyczyn powstawania rys należą:
- obciążenia,
- odkształcenia podłoża,
- skurcz betonu,
- zmiany temperatury.
Obciążenia
Obciążenia oddziałujące na konstrukcję wywołują naprężenia, które są przenoszone wewnątrz materiału. Mogą być one wywołane na przykład przez wiatr uderzający w budynek, śnieg zalegający na dachu czy też urządzenia znajdujące się wewnątrz obiektu. Również ciężar własny stanowi obciążenie, które materiał musi wytrzymać. W przypadku, gdy suma obciążeń przekracza nośność materiału, wówczas tworzą się zarysowania.
Odkształcenia podłoża
Trzęsienia ziemi, osiadanie gruntu, opadanie i podnoszenie się poziomu lustra wody czy też sąsiadujące place budowy mogą powodować ruchy podłoża. Wówczas obciążenia przenoszone z budynku przez fundamenty na grunt ulegają zmianie, co powoduje powstawanie naprężeń, a w konsekwencji pojawienia się pęknięć w elementach konstrukcyjnych.
Skurcz betonu
Zbyt szybkie wiązanie wywołane brakiem pielęgnacji betonu, brak dylatacji, a także odpowiednio zaprojektowanych przerw roboczych może prowadzić do powstawania silnych naprężeń wewnętrznych na skutek czego pojawiają się rysy.
Zmiany temperatury
Naprężenia w elementach konstrukcyjnych mogą pojawiać się także w wyniku ocieplania oraz ochładzania betonu. Mocne promienie słoneczne podgrzewają konstrukcję, przez co elementy budynku rozszerzają się. Gdy temperatura nagle spada, powstają pęknięcia betonu.
Materiały do napraw
Materiały wypełniające dobiera się poprzez wcześniejszą analizę rysy. Należy wziąć pod uwagę jej rodzaj, przyczynę powstania, geometrię, szerokość, zmiany rozwartości, a także stan zawilgocenia oraz stopień zabrudzenia.
Kategorie żywic według normy PN-EN 1504 – 5:
- kategoria F – żywice iniekcyjne przenoszące naprężenia; przykładem jest żywica epoksydowa, którą stosuje się do sklejania suchych bądź lekko zawilgoconych rys o stabilnej szerokości oraz w węże iniekcyjne,
- kategoria D – żywice iniekcyjne do wypełnień elastycznych; przykładem jest żywica poliuretanowa wykorzystywana przy uszczelnianiu zawilgoconych, mokrych, a także przewodzących wodę rys; stosuje się je zarówno do rys o stabilnej, jak i nieustabilizowanej szerokości rozwarcia,
- kategoria S – pęczniejące wyroby iniekcyjne, które dopasowują się do rys, pustek czy szczelin; stosuje się je tylko w przypadku uszczelniania przeciwwodnego rys w warunkach wilgotnych, mokrych lub wody płynącej.
Naprawa rys metodą iniekcji wysokociśnieniowej
Materiał uszczelniający wprowadzany jest poprzez iniektory usytuowane wzdłuż rysy. Iniekcję przeprowadza się w jednym bądź dwóch cyklach roboczych – w zależności od rozwartości rysy.
Procedura naprawcza:
- Wykonanie odwiertów
- wiercenia zazwyczaj wykonywane są na przemian po obu stronach rysy; jednak w przypadku, gdy nie ma możliwości wykonania odwiertów z obu stron, wykonuje się je z jednej strony rysy,
- między odwiertami powinna być zachowana odległość wynosząca 1/2 grubości uszczelnianego elementu; jednak między przeciwległymi odwiertami nie może ona przekraczać 20 cm (Rys. 1),
- otwory wierci się w kierunku pęknięcia pod kątem 45o,
- ścianki odwiertów należy oczyścić okrągłą szczotką drucianą, a następnie przedmuchać je sprężonym powietrzem bądź odessać odkurzaczem.
- Osadzanie iniektorów i sprawdzenie drożności między nimi za pomocą sprężonego powietrza.
- Zaleca się, aby przed wykonaniem iniekcji zamknąć powstałe rysy zaprawą mineralną; ma to na celu zapewnienie wypełnienia całej pustki w rysie, a także zapobiega niekontrolowanemu wypływaniu materiału iniekcyjnego.
- Tłoczenie żywicy
- rysy należy iniektować od dołu do góry – w kierunku przeciwnym do działania siły ciążenia,
- żywicę wprowadza się do momentu zaobserwowania wypływu materiału z sąsiednich iniektorów,
- w przypadku, gdy wymagane jest przeprowadzenie dwóch cykli roboczych, należy powtórnie wtłoczyć środek iniekcyjny we wszystkie otwory; iniekcję wtórną przeprowadza się około 30-60 minut po pierwszym tłoczeniu,
- ciśnienie, z jakim materiał jest tłoczony przez iniektory musi być dopasowane do właściwości budynku; można obliczyć je ze wzoru:
Ciśnienie = \frac{klasa betonu}{3} x 10 bar
\]
- Prace końcowe
- po zakończeniu iniekcji i zsieciowaniu materiału iniekcyjnego należy odkręcić iniektory,
- otwory zamyka się niekurczliwym materiałem mineralnym.
Zobacz też:
Technologia “białej wanny” – hydroizolacja strukturalna
