Klasyfikacja kosztów

Koszty to wiarygodnie określona wartość korzyści ekonomicznych prowadzących do zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań lub rezerw, powstałych w danym okresie rozliczeniowym. W celu analizy, kontroli, planowania i podejmowania decyzji, a także na potrzeby obligatoryjnej sprawozdawczości finansowej, przeprowadzana jest klasyfikacja kosztów. Sposób ujmowania i klasyfikacji kosztów powinien zostać określony w polityce rachunkowości jednostki.

Klasyfikacja kosztów – kryteria

Aby prawidłowo zarządzać kosztami, które zostały poniesione w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, należy wykonać klasyfikację kosztów według określonych kryteriów.

Koszty działalności gospodarczej można grupować według:

• rodzajów działalności:
  • działalność operacyjna:
    • podstawowa działalność operacyjna,
    • pozostała działalność operacyjna,
  • działalność finansowa,
  • zdarzenia nadzwyczajne,
  • budowa środków trwałych,
• przekrojów ewidencyjnych:
  • w rodzajowym układzie kosztów,
  • w kalkulacyjnym układzie kosztów:
    • według miejsc powstawania kosztów (w podmiotowym układzie kosztów),
    • według nośników kosztów (w przedmiotowym układzie kosztów),
• struktury wewnętrznej:
  • koszty proste,
  • koszty złożone,
• celu poniesienia:
  • zakup,
  • produkcja,
  • zarządzanie,
  • sprzedaż,
• okresu, którego dotyczą:
  • koszty bieżące,
  • koszty rozliczane w czasie,
• sposobu odnoszenia na wytwarzane produkty:
  • koszty bezpośrednie,
  • koszty pośrednie,
• reakcji kosztów na zmianę rozmiarów działalności:
  • koszty stałe,
  • koszty zmienne,
• istotności przy podejmowaniu decyzji:
  • koszty decyzyjne,
  • koszty niedecyzyjne,
• możliwości kontroli:
  • koszty kontrolowane,
  • koszty niekontrolowane,
• procesu produkcji:
  • koszty produkcji podstawowej,
  • koszty ogólne,
• związku z osiągniętymi przychodami:
  • koszty uzyskania przychodów,
  • koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów,
• trybu ustalania kosztów:
  • ex ante (koszty planowane),
  • in tempora (koszty bieżące),
  • ex post (koszty poniesione).

Grupowanie kosztów na potrzeby sprawozdawcze

W rachunku zysków i strat podstawowym kryterium klasyfikacji kosztów jest rodzaj działalności. Wyróżnia się następujące jej rodzaje:

• działalność operacyjna:
  • podstawowa działalność operacyjna,
  • pozostała działalność operacyjna,
• działalność finansowa,
• zdarzenia nadzwyczajne.

W bilansie natomiast wykazuje się dodatkowo koszty wytworzenia związane z budową środków trwałych.

Koszty podstawowej działalności operacyjnej grupuje się w trzech następujących przekrojach ewidencyjnych:

• w rodzajowym układzie kosztów, który odpowiada na pytanie, jakie koszty zostały poniesione. Obejmuje on następujące pozycje:
  • amortyzacja,
  • zużycie materiałów i energii,
  • usługi obce,
  • podatki i opłaty,
  • wynagrodzenia,
  • ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,
  • pozostałe koszty rodzajowe,
• według miejsc powstawania kosztów (w podmiotowym układzie kosztów), który odpowiada na pytanie, gdzie koszty zostały poniesione. Wyodrębnia się tutaj koszty:
  • działalności podstawowej,
  • działalności pomocniczej,
  • zakupu,
  • sprzedaży,
  • ogólnego zarządu,
• według nośników kosztów (w przedmiotowym układzie kosztów), który odpowiada na pytanie, na co koszty zostały poniesione. Wyróżnia się wówczas następujące kategorie kosztów:
  • koszty bezpośrednie:
    • materiały bezpośrednie,
    • paliwo i energia technologiczna,
    • wynagrodzenia bezpośrednie,
    • narzuty na wynagrodzenia bezpośrednie,
    • specjalne koszty bezpośrednie,
  • koszty pośrednie:
    • wydziałowe,
    • sprzedaży,
    • ogólnego zarządu.

Bibliografia:

[1] Nowak E., Rachunkowość zarządcza w przedsiębiorstwie, wydanie II, CeDeWu, Warszawa 2018

Zobacz też:

Koszty umów budowlanych

Koszty przedsięwzięcia deweloperskiego

Wyodrębnianie kosztów stałych i zmiennych