Zarysowania i pęknięcia konstrukcji budowlanych są dość często spotykanym zjawiskiem, których pojawienie się można zaobserwować w trakcie eksploatacji obiektu. Przyczyn ich powstania może być wiele np. nierównomierne osiadanie obiektu, sposób eksploatacji, prowadzenie prac budowlanych w sąsiedztwie istniejącego obiektu, wiek obiektu, odkształcenia termiczne, niewłaściwe prowadzenie prac związanych z modernizacją obiektu itp. Zarysowania i pęknięcia powstają zarówno w konstrukcjach murowych, jak i tych betonowych (żelbetowych lub sprężanych). Pojawienie się rys może być pierwszym sygnałem ostrzegawczym o pogarszającym się stanie technicznym obiektu. W związku z tym należy prowadzić pomiar rozwarcia rys w czasie. W tym celu można stosować różnego rodzaju szczelinomierze (wskaźniki rozwarcia rys) czy też plomby szklane lub gipsowa. Ze względu na wielkość rozwarcia można wyróżnić następujące rodzaje rys:
- mikrorysy (≤ 0,01 mm),
- powierzchniowe (do 0,2 mm),
- zanikające (od 0,5 mm),
- skośne (od 1 do 2 mm),
Poza ww. przypadkami wyróżnia się również pęknięcia, których rozwartość może wynosić nawet kilka centymetrów.
Metody pomiaru rys
Aby określić czy powstała rysa stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa konstrukcji, należy prowadzić pomiar rozwarcia rys w czasie. Do pomiarów można stosować plomby szklane, gipsowe oraz szczelinomierze. Plomby szklane to nic innego jak prostokątna płytka o grubości mniejszej niż 1 mm. Płytkę montuje się do powierzchni ściany z pomocą żywicy epoksydowej, przyklejając jej końce po obu stronach rysy. Pęknięcie szkiełka oznacza to, że rysa „pracuje”. W przypadku plomby gipsowej zasady obserwacji są dokładnie takie same jak dla plomb szklanych. Wyżej omówione metody nie dostarczają zbyt wielu informacji, ponieważ na ich podstawie nie można ocenić czy następuje przyrost, czy spadek rozwarcia rysy, a także informacji związanych z kierunkiem i wielkością zwarcia lub rozwarcia. Na podstawie tych metod można stwierdzić to, że rysa „pracuje”.
Uwaga: Należy pamiętać, że zarówno szkło, jak i gips należą do materiałów kruchych oraz posiadających nieduże odkształcenia plastyczne i sprężyste. Oznacza to, że zarówno plomby szklane, jak i gipsowe mogą zostaną uszkodzone przy minimalnych zmianach wynoszących mniej niż 0,1 mm.
Więcej informacji na temat rozwarcia rys można pozyskać stosując szczelinomierze (wskaźniki rozwarcia rys). Zakres pomiarowy szczelinomierzy może wynosić do ∓ 20 mm a ich dokładność nawet 0,05 mm. Montaż szczelinomierza pozwala określić rozwarcie rys w dwóch prostopadłych kierunkach, ale również kąt obrotu pomiędzy oddzielonymi fragmentami konstrukcji. Decydując się na szczelinomierze należy się liczyć ze znacznie większymi kosztami niż w przypadku plomb. Jest to jednak bardzo dokładna metoda, której pomiary w pełni odzwierciedlają pracę rysy w czasie. Informacje na temat sposobu zachowania rys w czasie są bardzo ważne, ponieważ na ich podstawie można podjąć kluczowe decyzje związane z naprawą rys. Ze względu na rodzaj materiału, z którego mogą być wykonane wyróżnia się szczelinomierze wykonane ze stali oraz tworzywa sztucznego.
Montaż szczelinomierzy
Montaż szczelinomierzy należy rozpocząć od przygotowania podłoża, które powinno być równe i stabilne. Prace przygotowawcze wiążą się z usunięciem tynku w miejscu montażu wskaźnika. Po przygotowaniu podłoża należy wyznaczyć oraz wywiercić otwory, które następnie należy oczyścić z pyłu zapewniając jak najlepszą przyczepność pod kotwy montażowe. Ostatnią czynnością jest montaż wskaźnika rozwarcia rys wraz z dokładnym ustawieniem w punktach zerowych.
Uwaga: wskaźników rozwarcia rys nie można montować na różnego rodzaju silikony, ponieważ w wyniku działania temperatury może dojść do odkształceń oraz zakłamania pomiarów.
Zobacz też:
Odwierty rdzeniowe i przewierty kontrolne betonu
