Parę dni temu pożegnaliśmy stary rok, a to oznacza zbliżający się czas rozliczeń z fiskusem! Rozliczać będą się nie tylko przedsiębiorcy, ale również osoby pracujące na etacie. Dominującą formą zatrudnienia w Polsce jest umowa o pracę, dlatego właśnie w jej kontekście przyjrzymy się zasadom naliczania podatku, by roczny PIT nie był dla podatnika zagadką. Podstawową formą opodatkowania dochodów osób fizycznych jest skala podatkowa. Opodatkowanie skalą charakteryzuje się stosowaniem dwóch progów podatkowych uzależnionych od wysokości osiągniętego dochodu:
- Pierwszy próg podatkowy – do dochodu 85’528 zł. Stawka podatku od 2020 roku wynosi 17%.
- Drugi próg podatkowy – dla dochodów powyżej 85’528 zł. Stawka podatku wynosi 32% tej kwoty.
Jeśli chcesz dowiedzieć się, jakie wartości uwzględniane są przy ustalaniu zaliczki na podatek dochodowy ten artykuł jest dla Ciebie!
Opodatkowanie skalą – podstawa opodatkowania
Zgodnie z art. 9 art. 32 PDOF podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym stanowi dochód ze źródła przychodu (stosunku pracy). Za dochód uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody wypłacane przez płatnika po odliczeniu KUP oraz po odliczeniu potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenie społeczne finansowanych ze środków pracownika.
- Przychód – KUP = Dochód
- Dochód – składki ZUS pracownika = podstawa opodatkowania
- Podstawę opodatkowania oraz kwoty podatków i zaliczek na podatek należy zaokrąglać do pełnych złotych. Końcówki wynoszące < 50 groszy pomija się, a końcówki > lub równe 50 groszy podwyższa się do pełnych złotych.
- Tak wyliczoną podstawę opodatkowania mnoży się przez właściwą stawkę podatku i odejmuje kwotę wolną, zwaną również ulgą podatkową. W ten sposób wyliczamy zaliczkę na podatek dochodowy.
- Otrzymaną zaliczkę na podatek pomniejsza się dodatkowo o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru.
Wykonując obliczenia na podstawie powyższego schematu otrzymujemy kwotę należnej zaliczki na podatek dochodowy odprowadzanej do urzędu skarbowego.
Opodatkowanie skalą – pracownicze koszty uzyskania przychodu (KUP)
Do obliczenia dochodu uzyskanego z tytułu stosunku pracy koszty uzyskania przychodów są określone kwotowo i wynoszą:
- 250 zł miesięcznie (podstawowe KUP)
- 300 zł miesięcznie (podwyższone KUP)
Opodatkowanie skalą – kwota zmniejszająca zaliczkę na podatek
W najprostszych słowach kwota zmniejszająca zaliczkę na podatek jest to kwota, od której nie musimy odprowadzać podatku. Zgodnie ze stanowiskiem Ministra Finansów od 1 stycznia 2018 r. obniżenie o kwotę wolną możemy stosować wyłącznie w przypadku dochodów nieprzekraczających pierwszego progu podatkowego. Płatnik nie pomniejsza zaliczki na podatek dochodowy o kwotę ulgi począwszy od następnego miesiąca po przekroczeniu pierwszego progu podatkowego.
Zgodnie z art. 32 PDOF pracodawca – płatnik zmniejsza zaliczkę o kwotę 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. W roku 2020 kwota ta wynosiła 525,12 zł rocznie, co miesięcznie dawało 43,76. Warunkiem odliczenia tej kwoty jest złożenie przez pracownika przed pierwszą wypłatą oświadczenia PIT-2.
UWAGA! Ulgę podatkową może stosować tylko jeden pracodawca do obliczania zaliczki tylko z jednej umowy o pracę. Dlatego pracownik jest zobowiązany do zawiadomienia zakładu pracy o zmianie stanu faktycznego.
W 2021, tak jak w 2020, ostatecznego ustalenia kwoty zmniejszającej podatek do zastosowania za rok podatkowy podatnik dokona dopiero w zeznaniu rocznym. Nie uległy zmianie progi dochodowe dla kwot wolnych od podatku:
- W przypadku osób o dochodach rocznych, których wartość nie przekroczy 8’000 zł, kwota zmniejszająca podatek wyniesie 1’360 zł. Osoby te w ogóle nie zapłacą podatku,
- Podatnicy, których dochody za 2021 r. zmieszczą się w przedziale powyżej 8’000 zł do 13’000 zł. Kwota zmniejszająca podatek wyniesie pomiędzy 1’360 zł a 525,12 zł,
- Dla podatników o rocznych dochodach większych niż 13’000 zł i nie wyższych niż 85’528 zł wyniesie ona 525,12 zł,
- U podatników, u których podstawa opodatkowania będzie wyższa od 85’528 zł, ale nie przekroczy 127’000 zł, kwota ta wyniesie od 525,12 zł do 0 zł,
- Po przekroczeniu 127’000 zł w ogóle nie będzie przysługiwać.
Składki na ubezpieczenie społeczne finansowane ze środków pracownika
Zasady i tryb opłacania składek ZUS został unormowany ustawą z dn. 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest przychód (nie pomniejszony o KUP) w rozumieniu przepisów PDOF z wyjątkiem:
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy spowodowanej chorobą lub za czas odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- zasiłków z ubezpieczeń społecznych,
- składników przychodu określonych rozporządzeniem w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Do składek na ubezpieczenie społeczne finansowanych ze środków pracownika zaliczają się następujące składki:
- emerytalna 9,76%,
- rentowa 1,5%,
- chorobowa 2,45%.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne
Zasady i tryb opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne reguluje ustawa z 27.8.2008 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne stanowi 9% podstawy wymiaru składki.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna.
W przypadku, gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, to składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie.
Wejście na drugi próg podatkowy
Podatnik przechodzi na drugi próg podatkowy w momencie, gdy jego podstawa opodatkowania od początku roku przekroczyła 85’528 zł. Od tego momentu jego dochody zostaną obciążone podatkiem w wysokości 32%.
Dla poprawnego pojęcia określenia podstawy opodatkowania warto odwołać się do wcześniej przedstawionego schematu:
- Przychód – KUP = Dochód
- Dochód – składki ZUS pracownika = podstawa opodatkowania
Do końca 2019 roku pracodawcy zgodnie z ustawą pobierali zaliczkę według stawki 32%. Począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik przekroczył pierwszy próg podatkowy. Od stycznia 2020 roku wyliczenia podatkowe uległy zmianie i przedstawiają się następująco:
- za miesiące, w których dochody danego pracownika nie przekraczają kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali, pracodawca ma obowiązek naliczać podatek według stawki 17%,
- w miesiącu przekroczenia pierwszego progu w danym zakładzie pracy pracodawca powinien naliczyć podatek 17% od części dochodów, które nie przekroczyły pierwszego progu, natomiast od kwoty nadwyżki – 32% podatku,
- w kolejnych miesiącach po przekroczeniu pierwszego progu zaliczki wyniosą 32% dochodu.
Od 1 stycznia 2020 jeżeli pracownik złoży pracodawcy oświadczenie, że za dany okres jego dochody przekroczą pierwszy próg skali (85’528 zł), płatnik zacznie pobierać zaliczki nieuwzględniające 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. Począwszy od miesiąca, w którym otrzymał oświadczenie albo od następnego miesiąca, jeżeli z przyczyn technicznych nie mógł tego zrobić wcześniej.
Podsumowanie
Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę powinna poznać podstawowe zasady pobierania podatku dochodowego, by wiedzieć skąd biorą się poszczególne wartości w zeznaniu rocznym. Taka wiedza uchroni nas przed przykrym rozczarowaniem związanym z wejściem na drugi próg podatkowy, jak również pozwoli na świadomą analizę swoich dochodów. Oprócz podstawowych składników wpływających na wysokość oszacowanego podatku, trzeba również pamiętać o ulgach podatkowych, które w zeznaniu rocznym będzie można odliczyć od podatku. Więcej o ulgach już w kolejnym artykule!
