Tuleje ślizgowe to proste elementy, które jednak odgrywają istotną rolę w budowie wielu urządzeń oraz maszyn, gdzie konieczne jest połączenie elementów tocznych. Części te produkowane są z różnych materiałów, mających wpływ na ich właściwości oraz wytrzymałość. Dzięki swoim licznym zaletom tuleje ślizgowe znalazły zastosowanie w wielu różnych branżach. Z czego zbudowane są tuleje ślizgowe i jakie są ich zalety? Do czego są wykorzystywane i w jakich branżach znajdują zastosowanie? Jeśli chcesz poznać odpowiedzi na te pytania, koniecznie przeczytaj nasz artykuł!
Co to jest tuleja ślizgowa?
Tuleje ślizgowe, znane również jako łożyska ślizgowe to elementy powszechnie stosowane w celu łączenia elementów tocznych, w mechanizmach wykorzystujących ruch obrotowy oscylujący lub posuwisto-zwrotny. Ten rodzaj łożysk skutecznie podtrzymuje pracujące w nich elementy oraz minimalizuje tarcie, dlatego jest stosowany w układach, w których występuje suche tarcie ślizgowe.
Istotną zaletą łożysk ślizgowych jest ich konstrukcja, wysoka wytrzymałość i odporność na przeciążenia oraz to, że zapewniają swobodny ruch wałka. Co więcej, większość produkowanych obecnie tulei posiada specjalne perforacje lub kieszonki smarne, dzięki którym nie ma konieczności ich smarowania i konserwacji.
Typy i właściwości tulei ślizgowych
Uniwersalność i szerokie zastosowanie tulei ślizgowych wynika z różnorodności materiałów wykorzystywanych do ich produkcji. Produkowane są one z metalu, brązu lub tworzyw sztucznych o dużej wytrzymałości, dzięki czemu sprawdzają się nawet w bardzo wymagających i trudnych warunkach.
Rodzaj użytego materiału wpływa na właściwości tulei ślizgowych. Dlatego zawsze powinny być one dobierane adekwatnie rodzaju i środowiska pracy. Pod względem materiału możemy wyróżnić łożyska ślizgowe wykonane z:
- brązu – stosowane są tam, gdzie istnieje możliwość działania substancji chemicznych i kwasów oraz występuje ryzyko pojawienia się rdzy.
- kompozytu trójwarstwowego B/E– tzw. tuleje ślizgowe suche, to elementy wykorzystywane w miejscach, gdzie występują duże obciążenia promieniowe. Szczególnie praktyczne są łożyska ślizgowe wykonane z trójwarstwowego materiału kompozytowego wyposażone w kołnierz – są one nie tylko wyjątkowo wytrzymałe, ale również bezobsługowe, dlatego montowane są tam, gdzie występuje ruch obrotowy i oscylacyjny pod równoczesnym obciążeniem promieniowym i osiowym jednokierunkowym.
- włókien zwijanych FW – stosowane w mechanizmach, gdzie występują wysokie obciążenia krawędziowe oraz duże obciążenia zmienne, oscylacyjne lub udarowe.
- teflonu (PTFE), polietylenu lub poliacetalu – to elementy obojętne fizjologicznie, przez co mogą być montowane w maszynach wykorzystywanych do produkcji żywności, cechują się dobrymi właściwościami smarnymi oraz wysoką odpornością na mechaniczne uszkodzenia.
- materiału M – montowane w mechanizmach wykorzystujących ruch obrotowy, liniowy i oscylacyjny oraz w miejscach dużych obciążeń krawędziowych i wysokiego zanieczyszczenia.
- PEEK – to tuleje przeznaczone do pracy w bardzo wysokich temperaturach, które wyróżniają się także odpowiednio wysoką wytrzymałością.
Tuleje ślizgowe można również podzielić pod względem warunków, w jakich pracują. Część metalowych tulei ślizgowych wymaga użycia smarów, z kolei tuleje z tworzyw sztucznych są bezobsługowe i nie wymagają konserwacji. Na tej podstawie wydzielamy:
- tuleje olejowe – do redukcji tarcia wykorzystuje się odpowiednie oleje,
- tuleje suche – nie wymagają stosowania smaru, nadają się do układów o niskich obciążeniach,
- tuleje powietrzne – tutaj między wałkiem a panewką znajduje się poduszka powietrzna,
- tuleje smarowne – do ich działania konieczne jest użycie odpowiedniego smaru.
Łożyska ślizgowe dzieli się również w zależności od rodzaju przenoszonych przez nie obciążeń. Pod tym względem wyróżniamy:
- tuleje kołnierzowe – nadają się do przenoszenia obciążeń mieszanych,
- tuleje cylindryczne – przenoszą obciążenia promieniowe,
- podkładki ślizgowe – produkowane z trójwarstwowego materiału kompozytowego; podkładki wzdłużne są stosowane głównie do przenoszenia obciążeń wzdłużnych w łożyskowaniach gwarantujących ustalenie osiowe.
Tuleje ślizgowe i ich właściwości
Wszechstronne zastosowanie tulei ślizgowych wynika z ich różnorodnych cech, takich jak:
- wysoka wytrzymałość mechaniczna i zmęczeniowa,
- wysoka odporność na zużycie i ścieranie,
- odporność na zanieczyszczenia,
- odporność na działanie substancji chemicznych,
- bardzo niska awaryjność,
- bezobsługowa praca (tuleje samosmarujące),
- wysoka odporność na ściskanie,
- niski współczynnik tarcia,
- dobra odporność na korozję,
- niska waga,
- szeroki zakres temperatur roboczych
- cicha praca i tłumienie drgań.
Zastosowanie tulei ślizgowych
Działanie tulei ślizgowych wykorzystuje się w wielu różnych gałęziach przemysłu, zarówno w bardzo skomplikowanych, rozbudowanych układach jak i prostych połączeniach. Zróżnicowanie właściwości łożysk ślizgowych sprawiają, że są one elementem konstrukcji maszyn i urządzeń z różnorodnych branż.
Tulejki ślizgowe wykorzystuje się między innymi w takich dziedzinach przemysłu jak:
- przemysł maszynowy – do produkcji koparek, obrabiarek czy pras hydraulicznych, w wózkach widłowych, w sprzęgłach i pompach hydraulicznych.
- przemysł motoryzacyjny – jako elementy zawieszenia, amortyzatorów, układów kierowniczych i układów hamulcowych czy w konstrukcjach platform ciężarówek,
- przemysł rolniczy – powszechnie stosowane w wielu maszynach rolniczych, np. zawory cieczy i gazów.
- przemysł lotniczy – wykorzystywane w miejscach trudno dostępnych i narażonych na działanie niskich temperatur,
- przemysł elektrotechniczny – umieszczane są w silnikach elektrycznych, aparaturze elektronicznej, urządzeniach radarowych oraz sprzęcie AGD,
- przemysł włókienniczy – w maszynach tkackich, przędzalniczych i zgrzeblarkach (ich zastosowanie w przemyśle włókienniczym eliminuje zjawiska elektrostatyczne i układy smarowania),
- przemysł farmaceutyczny i spożywczy – znajdują zastosowanie w przenośnikach taśmowych, mikserach i maszynach do pakowania, jako elementy dopuszczone do kontaktu z żywnością i lekami.
Tuleje ślizgowe – podsumowanie
Wszechstronne i wytrzymałe tuleje ślizgowe stosowane są niemal we wszystkich branżach. Przenoszą duże obciążenia, umożliwiają łączenie ruchomych elementów oraz sprawne działanie wielu mechanizmów, w których występuje ruch obrotowy. W zależności o zastosowanego materiału wykazują wysoką odporność na różnorodne czynniki, takie jak tarcie, przeciążenia czy szkodliwe substancje, dlatego ważne jest dopasowanie rodzaju tulei do warunków jej pracy. Wybór odpowiedniej tulei gwarantuje prawidłowe i długie działanie sprzętów oraz maszyn.
Artykuł sponsorowany
