Notariusz to osoba, która została upoważniona przez Ministra Sprawiedliwości do wykonywania czynności prawnych w formie notarialnej. Może to dotyczyć sytuacji, gdy przepisy prawa wymagają takiej formy lub gdy strony same decydują o nadaniu takiej formy danej czynności.
W Polsce notariusze są powoływani przez Ministra Sprawiedliwości i działają w ramach kancelarii notarialnych. Notariusz może współpracować z innymi notariuszami lub zaprząc do współpracy inne osoby, takie jak aplikanci notarialni czy sekretarze notarialni. Notariusz uzyskuje wynagrodzenie od stron za wykonane przez siebie czynności, ale jego wysokość jest ograniczona przepisami prawa.
Notariusze są odpowiedzialni za dokonywanie różnego rodzaju czynności prawnych w formie notarialnej, takich jak:
- sporządzanie aktów notarialnych, w których zawarte są szczegółowe informacje dotyczące umów, ugód, darowizn, testamentów, ksiąg wieczystych itp.
- sporządzanie protokołów, czyli dokumentów zawierających zapis rozmów lub spotkań z udziałem notariusza
- projektowanie weksli i czeków, czyli dokumentów, na podstawie których ktoś może żądać wypłaty pieniędzy
- przyjmowanie do depozytu pieniędzy, papierów wartościowych i innych dokumentów na określony czas
- poświadczanie podpisów, czyli potwierdzanie, że dana osoba rzeczywiście podpisała dokument w obecności notariusza.
- poświadczenie dziedziczenia, czyli potwierdzenie, że osoba, która nabyła spadek, jest jego prawnym dziedzicem
Notariusz jest ważnym i odpowiedzialnym zawodem, ponieważ odgrywa ważną rolę w dokonywaniu różnego rodzaju czynności prawnych w formie notarialnej. Jego obowiązki obejmują m.in. sporządzanie aktów notarialnych, poświadczenia dziedziczenia, protokołów, projektów weksli i czeków, przyjmowanie do depozytu pieniędzy i innych dokumentów czy też poświadczanie podpisów. Notariusz jest zobowiązany do zachowania tajemnicy sprawy oraz do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Może też pełnić dodatkowe funkcje, takie jak komisarz sądowy lub sędzia komisarz. Prawo o notariacie określa także zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej notariuszy za naruszenie obowiązków zawodowych.
Notariusz jest również odpowiedzialny za zachowanie tajemnicy sprawy, o których dowiedział się podczas wykonywania swoich obowiązków. Obowiązek ten ustaje co do zasady dopiero, gdy notariusz składa przed sądem zeznania jako świadek. Ponadto, notariusz podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej na wypadek, gdyby przy wykonywaniu swoich obowiązków wyrządził szkodę. To oznacza, że jeżeli notariusz popełni błąd lub nie dopełni swoich obowiązków z należytą starannością, a to spowoduje jakiekolwiek szkody, będzie zobowiązany do ich naprawienia..
Odpowiedzialność dyscyplinarna notariusza może obejmować takie kary, jak:
- upomnienie
- nagana
- kara pieniężna
- zawieszenie w wykonywaniu zawodu notariusza
- pozbawienie prawa wykonywania zawodu notariusza.
Ponadto notariusze powinni być uczciwi i rzetelni oraz dbać o dobro stron, z którymi współpracują. Notariusze powinni też zapewnić, że dokumenty i czynności prawne, które dokonują, są jasne i zrozumiałe dla stron. W razie jakichkolwiek wątpliwości notariusze powinni być gotowi do udzielenia pomocy i wyjaśnień stronom.
Przepisy prawa określają także obowiązki notariusza w zakresie sprawowania nadzoru nad działalnością kancelarii notarialnej. Notariusz jest odpowiedzialny za to, by wszelkie czynności notarialne były dokonywane z należytą starannością i rzetelnością, a także z zachowaniem zasad etyki zawodowej. Notariusz jest również odpowiedzialny za dokumentację prowadzoną w kancelarii oraz za jej przechowywanie.
Notariusz może być również odpowiedzialny za szkolenie i nadzór nad pracą pracowników kancelarii, a także za sprawowanie nadzoru nad rzetelnością i rachunkowością kancelarii. Notariusz ma obowiązek prowadzenia ewidencji dochodów i wydatków oraz sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego kancelarii, które jest przekazywane do Naczelnej Rady Notarialnej.
Notariusz jest odpowiedzialny także za przestrzeganie przepisów prawa, w tym przepisów dotyczących tajemnicy notarialnej oraz ochrony danych osobowych i poufnych. Notariusz musi również zachować niezależność i bezstronność podczas wykonywania swoich obowiązków, a także zachować dyskrecję i tajemnicę zawodową. Notariusz jest również odpowiedzialny za przestrzeganie przepisów dotyczących wynagrodzenia za czynności notarialne oraz za uiszczanie opłat za składanie dokumentów do sądu i innych urzędów. Notariusz musi ponadto przestrzegać przepisów dotyczących reklamy zawodu oraz zachować zasady etyki zawodowej. Ponadto notariusz jest odpowiedzialny za zabezpieczenie mienia kancelarii oraz za ochronę danych osobowych i poufnych, które pozyskał w toku wykonywania swoich obowiązków. Notariusz musi również dbać o swój profesjonalny rozwój i podnosić swoje kwalifikacje poprzez uczestnictwo w szkoleniach i kursach.
