Efektywne zarządzanie zapasami jest kluczowym elementem wydajnej i rentownej produkcji. Pomaga w tym wiedza o budowie wszystkich produktów ujętych w danym zleceniu produkcyjnym. Taki wgląd zapewnia lista materiałowa Bill of Materials (BOM).
Dzięki niej przedsiębiorstwa mogą precyzyjniej planować czas dostaw materiałów, a tym samym – wydajniej produkować.
W artykule przyjrzymy się, jak BOM integruje się z nowoczesnymi systemami zarządzania procesami oraz wyzwaniom, z którymi wiąże się implementacja BOM.
Znaczenie struktury BOM
Bill of Materials (BOM) jest jednym z kluczowych dla przebiegu produkcji dokumentów, który w układzie hierarchicznym przedstawia listę komponentów, surowców i półproduktów potrzebnych do wytworzenia wyrobu. BOM zawiera informacje o nazwach poszczególnych elementów oraz wykaz zależności między nimi w formie tabeli lub drzewa relacji. Czasami dostarcza też informacji o ilości surowców potrzebnych do produkcji oraz operacjach technologicznych.
Struktura BOM może być prosta (jeden poziom opisu) lub bardziej złożona (wielopoziomowa) dla większych projektów. Niezależnie od tego ważne, aby była przejrzysta i dostosowana do specyfiki produktu, bo dzięki temu minimalizuje ryzyko błędów i pozwala na precyzyjne planowanie zapotrzebowania materiałowego oraz harmonogramowanie produkcji.
Róże typy BOM
Istnieją trzy główne typy BOM: EBOM (Engineering BOM), MBOM (Manufacturing BOM) i Sales list of material.
EBOM jest tworzony przez dział inżynieryjny już podczas projektowania produktu. Zazwyczaj zawiera rysunki techniczne utworzone w CAD (Projektowanie wspomagane komputerowo). EBOM cechuje duża precyzja pozwalająca zweryfikować, czy projekt da się zrealizować, jeszcze zanim produkcja wystartuje. Ten typ jest stosowany m.in. w branży motoryzacyjnej i lotniczej.
Z kolei MBOM to najbardziej podstawowy wariant listy materiałowej. Zawiera wszystkie komponenty, półprodukty i podzespoły wymagane do ukończenia danego wyrobu. Poza tym uwzględnia również materiały, w które pakuje się finalny produkt a także wykaz operacji technologicznych powiązanych z poszczególnymi elementami. MBOM pozwala na dokładne rozplanowanie ilości i częstotliwości zakupu surowców pod plan wytwórczy. Sprawdza się szczególnie w branżach nastawionych na produkcję masową: meblarska, elektronika czy przemysł ciężki.
Sales list of material jest wykazem przeznaczonym dla działu sprzedaży i marketingu. Lista prezentuje szczegóły produktu przed montażem oraz po montażu, pozwalając wydzielić komponenty na potrzeby sprzedaży. Ten typ wykazu BOM jest przydatny w e-commerce.
Poszczególne typy BOM służą innym celom. EBOM zapewnia solidne podstawy projektowe. MBOM pomaga w ustaleniu częstotliwości dostaw, a SBOM w przygotowaniu oferty sprzedażowej. Dopasowanie odpowiedniego rodzaju BOM do specyfiki produkcji to ważne zadanie. Z drugiej strony można korzystać z różnych typów BOM w ramach jednego projektu.
Rola BOM w systemach MRP
BOM jest kluczowym narzędziem służącym do definiowania zapotrzebowania na surowce w systemach MRP (Material Reguirements Planning). Algorytmy MRP analizują każdy poziom struktury BOM, aby wyliczyć, ile surowców potrzeba do wyprodukowania wszystkich elementów struktury. Następnie system przetwarza te dane, sugerując konkretne harmonogramy dostaw surowców. Odgrywa to kluczową rolę zwłaszcza w złożonych projektach, gdzie produkt składa się z wielu hierarchicznie powiązanych komponentów (tzw. Multi-level BOM).
Co istotne, system MRP analizuje dane z BOM w czasie rzeczywistym, umożliwiając modyfikację planów do zmieniających się warunków na bieżąco. To szczególnie ważne w branżach, w których szybka reakcja na zmiany popytu decyduje o przewadze konkurencyjnej.
Wyzwania w zarządzaniu strukturą BOM
Zarządzanie strukturą materiałową w produkcji wiąże się z kilkoma wyzwaniami. Jednym z nich jest konieczność synchronizacji BOM z systemem wytwórczym. To konieczne, aby wszelkie zmiany projektowe były od razu przekazywane bezpośredni na produkcję (gniazda i stanowiska produkcyjne, zaopatrzenie itd.). Jednak w przypadku częstych zmian taka synchronizacja może być pracochłonna, dlatego dobrym rozwiązaniem jest zintegrowanie BOM z systemami, które bezpośrednio wspierają działania produkcyjne (np. ERP), przekazując dane od razu do komórek wykonawczych.
Kolejne wyzwanie wiąże się z zarządzaniem złożonymi listami BOM, zwłaszcza zbudowanymi z różnych komponentów (np. część elektroniczna, część mechaniczna, część elektryczna). Ręczne wprowadzanie takich struktur jest czasochłonne. Dobrze więc zautomatyzować ten proces, wdrażając zaawansowane systemy zarządzania produkcją. Niektóre z nich, np. ERP dostarczają kreatorów technologii, które pozwalają na szybkie modyfikacje i kopiowanie gotowych technologii w paru kliknięciach.
Efektywne zarządzanie BOM wymaga precyzyjnego prognozowania potrzeb materiałowych. Kluczową rolę odgrywa tu integracja BOM z oprogramowaniem MRP, które wylicza zapotrzebowanie na surowce. Systemy te analizują dane z BOM, generując dokładne harmonogramy dostaw i produkcji, co minimalizuje przestoje na hali spowodowane brakiem surowców.
BOM – podstawa efektywnej produkcji
Skuteczne zarządzanie wykazem BOM przekłada się na sprawny proces planowania i realizacji produkcji. BOM ułatwia precyzyjne określanie potrzeb materiałowych produkcji. Minimalizuje koszty wytwarzania oraz zwiększa efektywność procesów wytwórczych. Jego hierarchiczna budowa zapewnia wgląd we wszystkie komponenty niezbędne do ukończenia produktu, co jest istotne dla efektywnego przebiegu produkcji.
Integracja BOM z nowoczesnymi systemami IT, takimi jak ERP, pozwala na dynamiczne zarządzanie produkcją i utrzymanie konkurencyjnej pozycji przedsiębiorstwa.
Artykuł sponsorowany
