W projektach zagospodarowania terenu (PZT) jednym z istotnych elementów jest wybór materiału okrywowego na rabaty drzew i roślin ozdobnych. Ściółkowanie rabat to praktyka, która nie tylko poprawia estetykę nasadzeń, ale też wspomaga wzrost roślin, kontroluje wilgotność gleby i ogranicza rozwój chwastów. Najczęściej stosowane materiały to kora drzewna oraz różnego rodzaju kamień ozdobny (grys, żwir, otoczaki itp.), z których każdy ma swoje właściwości i zastosowania. Poniżej omówiono funkcje dekoracyjne i ochronne tych ściółek, ich zalety i wady, wpływ na mikroklimat gleby oraz zasady doboru odpowiedniego kruszywa w zależności od typu nasadzeń, zgodnie z zaleceniami projektowymi PZT.
Kora ogrodowa jako ściółka dekoracyjna
Kora sosnowa (lub mieszana z drzew liściastych) to najpopularniejszy materiał do ściółkowania rabat w ogrodach o charakterze naturalistycznym. Jest to ściółka organiczna, powstająca jako produkt uboczny obróbki drewna, bogata w składniki odżywcze i dostępna w dwóch formach: świeżej oraz przekompostowanej. Kora występuje w różnych frakcjach (wielkościach kawałków), co pozwala dostosować jej użycie do potrzeb – drobnej na rabaty bylinowe, grubszej do okrywania większych powierzchni. Pełni ona jednocześnie funkcję dekoracyjną – nadaje nasadzeniom naturalny, leśny charakter – oraz praktyczną jako okrywa chroniąca glebę przed wysychaniem i chwastami.
Zalety kory:
- Biodegradowalna – wzbogaca glebę w materię organiczną.
- Zatrzymuje wilgoć i ogranicza parowanie wody.
- Ogranicza rozwój chwastów.
- Izoluje glebę – ochrona przed mrozem zimą i przegrzaniem latem.
Wady kory:
- Rozkłada się – wymaga uzupełniania co 1–2 lata.
- Zakwasza glebę – może być nieodpowiednia dla niektórych gatunków roślin.
- Może być wywiewana przez wiatr, szczególnie przy drobnych frakcjach.
Kamień ozdobny na rabatach – właściwości, zalety i wady
Do ściółkowania rabat często wykorzystuje się także różnego rodzaju kruszywa mineralne – od drobnego żwiru i grysu po większe otoczaki. Kamienie ogrodowe to ściółka nieorganiczna o bardzo wysokiej trwałości. Nadają one kompozycji elegancki, uporządkowany charakter i świetnie pasują do nowoczesnych projektów zieleni. Dostępna jest szeroka gama kruszyw ozdobnych w różnych kolorach, kształtach i rozmiarach, co pozwala dopasować je stylistycznie do otoczenia.
Zalety kamienia:
- Niemal bezobsługowy – nie wymaga częstej wymiany.
- Trwały – nie rozkłada się, nie zmienia koloru.
- Ogranicza chwasty – szczególnie z agrowłókniną pod spodem.
- Łatwy do czyszczenia – np. z opadłych liści.
Wady kamienia:
- Wysoki koszt zakupu i transportu.
- Nie poprawia żyzności gleby – brak materii organicznej.
- W miejscach nasłonecznionych może nadmiernie nagrzewać glebę.
Wpływ ściółki na glebę i mikroklimat
Kora poprawia strukturę gleby i wspiera rozwój mikroorganizmów glebowych. Z czasem ulega rozkładowi, co zmienia odczyn gleby na bardziej kwaśny – korzystne przy roślinach kwasolubnych. Kamień natomiast nie wpływa chemicznie na glebę, ale może powodować jej przegrzewanie. Wpływa również na szybsze parowanie wody, jeśli nie zastosowano odpowiedniego podłoża i nawadniania.
Dobór materiału w zależności od nasadzeń
- Typ roślinności: Kora – różaneczniki, hortensje, iglaki, paprocie. Kamień – lawenda, rozchodniki, kostrzewy.
- Styl ogrodu: Kora – ogrody naturalistyczne, leśne. Kamień – ogrody nowoczesne, minimalistyczne.
- Nasłonecznienie: Kora – cieniste i wilgotne miejsca. Kamień – miejsca nasłonecznione, suche.
Zalecenia projektowe i zasady stosowania kruszywa (PZT)
W dokumentacji PZT należy wskazać rodzaj ściółki, sposób jej wykonania i konserwacji. Rekomenduje się stosowanie agrowłókniny pod warstwą ściółki, aby ograniczyć rozwój chwastów i zapobiec mieszaniu się z glebą. Dla kory zalecana grubość warstwy to 10–15 cm bez włókniny lub 5–8 cm z nią. Dla kruszywa kamiennego – około 3–5 cm. Warto również zastosować trwałe obrzeża rabatowe, które zapobiegają rozsypywaniu się materiału na trawniki czy ścieżki.
Zakończenie
Oba materiały – kora i kamień – mają swoje zastosowanie w zależności od warunków terenowych, preferencji estetycznych i wymagań roślin. Ich właściwe wykorzystanie w projekcie zagospodarowania terenu (PZT) przyczynia się do stworzenia estetycznych i łatwych w utrzymaniu rabat. Dobór kruszywa powinien zawsze uwzględniać mikroklimat miejsca, potrzeby roślin i długoterminowe koszty utrzymania.
