Ostatnie wydarzenia w południowej Polsce, Czechach i krajach ościennych przypomniały nam, jak niszczycielskie mogą być powodzie. Zjawiska te zdarzają się regularnie, co mniej więcej 30 lat, i są w stanie wyrządzić ogromne szkody materialne oraz zagrozić zdrowiu i życiu mieszkańców. Aby lepiej zrozumieć, dlaczego powodzie mają miejsce, jak często występują i czy możemy spodziewać się kolejnych, przyjrzyjmy się temu zjawisku z perspektywy historycznej i geograficznej.
Co powoduje powodzie?
Powodzie są wynikiem nadmiernego zgromadzenia wody, która nie jest w stanie szybko odpłynąć z danego obszaru. Do głównych przyczyn powodzi należą:
- Intensywne opady deszczu – gwałtowne i długotrwałe deszcze mogą spowodować, że woda z rzek i strumieni wylewa się poza ich naturalne koryta.
- Topnienie śniegu – wiosenne roztopy, zwłaszcza w górskich regionach, mogą znacząco podnieść poziom wód w rzekach.
- Zatory lodowe – w zimie, lód na rzekach może tworzyć bariery, które blokują przepływ wody, powodując jej gromadzenie się i wylewanie.
- Zaburzenia w gospodarce wodnej – błędy w zarządzaniu wodami, takie jak budowa tam czy zapór bez odpowiedniego planowania, mogą zwiększać ryzyko powodzi.
- Zurbanizowane tereny – obszary, które zostały intensywnie zurbanizowane, często mają niewystarczającą infrastrukturę wodną, co utrudnia szybkie odprowadzenie nadmiaru wody.
Największe powodzie w historii Polski
Powodzie w Polsce mają długą historię, a ich skutki odczuwano już od czasów wczesnopiastowskich. Według artykułu opublikowanego na portalu Historia.org.pl, niektóre z największych powodzi, które dotknęły Polskę, miały miejsce w różnych okresach historycznych.
- Powódź w roku 993 – pierwsza znana w historii powódź, która miała miejsce za czasów panowania Mieszka I. Było to jedno z pierwszych odnotowanych wielkich zalań w Polsce.
- Powódź w 1310 roku – spowodowana intensywnymi opadami i topnieniem śniegu, była jedną z większych katastrof w średniowiecznej Polsce.
- Powódź w 1813 roku – znana jako powódź na Dolnym Śląsku, była jedną z najbardziej niszczycielskich powodzi w XIX wieku.
- Powódź w 1934 roku – nazwana „powodzią stulecia”, zalana została duża część Polski południowej, w tym Kraków i jego okolice.
- Powódź w 1997 roku – to największa katastrofa powodziowa w historii współczesnej Polski. Woda zalała tereny Dolnego Śląska, Opolszczyzny, a także część Czech i Niemiec. Straty materialne były ogromne, a skutki powodzi odczuwane są do dziś.
Jak sprawdzić, czy znajdujemy się w strefie zagrożenia powodzią?
Jeśli chcesz sprawdzić, czy twój dom lub posesja znajdują się w strefie zagrożenia powodziowego, warto skorzystać z kilku źródeł informacji:
- Mapy zagrożenia powodziowego – są dostępne w internecie i publikowane przez instytucje odpowiedzialne za gospodarkę wodną, takie jak Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej (Wody Polskie). Mapy te pokazują, które tereny są narażone na zalania w przypadku podniesienia się poziomu wód w rzekach.
- Kontakt z lokalnymi urzędami – Urzędy gmin i miast mogą dostarczyć informacji na temat stanu zagrożenia powodziowego oraz programów ochrony przeciwpowodziowej.
- Systemy ostrzegania – w Polsce działają systemy SMS-owe, które wysyłają ostrzeżenia o zagrożeniach meteorologicznych, w tym powodziowych. Warto zarejestrować się w takim systemie, aby na bieżąco otrzymywać alerty.
- Polski Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) – regularnie publikuje prognozy i ostrzeżenia związane z powodziami. Monitorowanie ich komunikatów pozwala lepiej przygotować się na ewentualne zagrożenia.
E-mapa Twojego Powiatu – dobra metoda na sprawdzenie zagrożenia
Portale państwowe tj. geoportal, hydroportal i e-mapa mogą być wartościowe i potrafią czasami podać nam informacje tu i teraz. E-mapa jest lekką wersją lokalną geoportalu zawierającą specjalistyczne warstwy. Jak sprawdzić zatem obszary zagrożenia powodziowego?
1. Wejdź na stronę Geoportal e-mapa – portal mapowy całej Polski, i wybierz województwo
2. Wybierz powiat
3. Kliknij przycisk „Pokaż powiat … w geoportalu e-mapa”
4. Rozwiń dostępne warstwy klikając w przycisk
5. Odszukaj zakładkę Hydrografia i włącz potrzebne mapy
Teraz na mapę powinna zostać nałożona warstwa rozlewania się rzek, zbiorników i urządzeń piętrzenia wody. Sprawdź czy Twoja nieruchomość znajduje się w tym obszarze i podejmij szczególne kroki w celu ochrony swojego mienia.
Podsumowanie
Powodzie są częstym zjawiskiem w Polsce, szczególnie w regionach południowych, gdzie ukształtowanie terenu i klimat sprzyjają gwałtownym podtopieniom. Historia pokazuje, że powodzie występowały w Polsce regularnie na przestrzeni wieków, a ich skala i zasięg bywały różne. Choć całkowite wyeliminowanie ryzyka powodzi jest niemożliwe, nowoczesne technologie, systemy monitorowania i inwestycje w infrastrukturę mogą znacząco zminimalizować ich skutki. Ważne jest jednak, aby być świadomym ryzyka i odpowiednio przygotowanym na ewentualne zagrożenia.
