Dach jest jedną z najważniejszych konstrukcji budynków. Od jego rodzaju zależy nie tylko estetyka budynku, ale również koszty wykonania, eksploatacja oraz funkcjonalność w przypadku poddaszy użytkowych. W zależności od kształtu dachu można wyróżnić następujące rodzaje dachów: jednospadowy, dwuspadowy, czterospadowy, wielospadowy, półszczytowy, naczółkowy, mansardowy, uskokowy oraz namiotowy. Istotne jest więc, aby już na etapie projektowania określić rodzaj dachu. Należy jednak pamiętać o wymaganiach wynikających z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego bądź warunków zabudowy, gdzie znajdziemy informację na temat kształtu dachu, kąta nachylenia, a nawet rodzaju i koloru pokrycia.
Rodzaje dachów w domach jednorodzinnych
Dach jednospadowy
Dach jednopołaciowy zwany też pulpitowym należy do najprostszych pod względem wykonania. Pod względem konstrukcyjnym może być alternatywą dla dachu płaskiego.
Dach dwuspadowy / naczółkowy
Dach dwuspadowy jest jedną z najpopularniejszych form stosowanych w budownictwie jednorodzinnym. Wykonanie konstrukcji dachu dwuspadowego jest równie proste, jak dachu jednospadowego. W przypadku tego rozwiązania można zastosować każdy rodzaj więźby dachowej, o rodzaju konstrukcji decyduje jednak rozpiętość ścian zewnętrznych, jak i występowanie wewnętrznych ścian nośnych. Jest to rozwiązanie umożliwiające stworzenie poddasza użytkowego, wymaga to jednak większego kąta nachylenia.
Innym rodzajem dachu dwuspadowego jest dach naczółkowy. Rozwiązania te różnią się między sobą dodatkowymi połaciami (zwanymi naczółkami) znajdującymi się na zakończeniu ścian szczytowych.
Dach czterospadowy
Dachy czterospadowe zwane również kopertowymi składają się z czterech połaci zazwyczaj o tym samym kącie nachylenia. Połacie dachu czterospadowego mają kształt trapezu i trójkąta. Rozwiązanie to również pozwala na wykorzystanie poddasza jako użytkowe, jednak ze względu na nachylenie połaci i konstrukcję dachu przestrzeń poddasza jest znacznie ograniczona. Najczęściej stosowaną konstrukcją dachów czterospadowych jest konstrukcja płatwiowo-kleszczowa.
Innym rodzajem dachu kopertowego jest dach namiotowy. W odróżnieniu od dachu kopertowego dach namiotowy nie posiada kalenicy, a wszystkie połacie mają kształt trójkątów, których wierzchołki schodzą się w najwyższym punkcie. Podobnie, jak w przypadku dachu czterospadowego najprościej zastosować więźbę płatwiowo-kleszczową.
Dach wielospadowy
Jest to rodzaj dachu, w którym można spotkać połączenie dachów o różnych kształtach. Takie połączenie uwarunkowane jest kształtem budynku. Podobnie, jak w dachach dwuspadowych i czterospadowych można wykorzystać poddasze. W przypadku tego rozwiązania można zastosować każdy rodzaj konstrukcji, zależy to jednak od przeznaczenia poddasza.
Dach mansardowy
Jest to tak zwany dach łamany, ponieważ każda połać składa się z dwóch części: górnej o mniejszym kącie nachylenia oraz dolej bardziej stromej. Jest to rozwiązanie, które również pozwala na zagospodarowanie poddasza użytkowego, jednak w odróżnieniu od dachów dwuspadowych pozwala na znacznie lepsze wykorzystanie przestrzeni. W przypadku dachów mansardowych sprawdzi się konstrukcja płatwiowo-kleszczowa lub wiązary kratowe.
Dach półszczytowy
Dach półszczytowy jest odmianą dachu dwuspadowego z okapem w ścianie szczytowej. Ściana nad okapem to ściana półszczytowa. Najczęściej stosowaną konstrukcją dachów półszczytowych jest więźba krokwiowa.
Dach uskokowy
Dach składający się z kilku części dwuspadowych lub czterospadowych. Konstrukcję dachu stanowi więźba płatwiowo-kleszczowa z dzielonymi krokwiami. Połacie dachu uskokowego mogą być nachylone pod takim samym lub bardzo zbliżonym kątem nachylenia.
Rodzaje więźb dachowych
Więźby dachowe można podzielić na tradycyjne oraz na prefabrykowane wykonane na zamówienie. W przypadku więźb tradycyjnych można wyróżnić trzy rodzaje wiązarów ciesielskich:
- Rozporowe – należą do nich więźby krokwiowe i krokwiowo-jętkowe,
- Bezrozporowe – znajdują swoje zastosowanie w przypadku budynków o dużych rozpiętościach dwutraktowych z wewnętrzną ścianą nośną. Zalicza się do nich wiązary płatwiowo-kleszczowe.
- Mieszane – stosowane przeważnie w dachach mansardowych. Górna część dachu może być wykonana jako rozporowa (krokwiowo-jętkowa), natomiast dolna jako wiązar bezrozporowy (płatwiowo-kleszczowy). Więźby mieszane można stosować również w dachach wielospadowych.
Coraz większą popularność zyskują wiązary kratowe. Wiązary kratowe można stosować w budynkach o znacznej rozpiętości. Konstrukcja dachu w takim przypadku jest lekka i prosta. Prefabrykacja więźby umożliwia bardzo szybki montaż. Ponadto pas dolny dźwigarów kratowych można wykorzystać jako belki stropowe. Wiązary dachowe świetnie się sprawdzą w przypadku poddasza nieużytkowego.
